Zespół Szkół Nr 2 im. Jędrzeja Śniadeckiego w Szczytnie serwis oficjalny
https://www.atticus.pl/pl/product/108913-plakat-sarnecki-1989-w-samo-poludnie
4 i 18 czerwca 1989 r. odbyły się pierwsze w powojennej historii Polski częściowo wolne wybory do Sejmu i całkowicie wolne wybory do Senatu. Z tej okazji Sejm 24 maja 2013 r. podjął uchwałę ustanawiającą 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich.
Obrazem, nierozerwalnie związanym z wyborami parlamentarnymi z czerwca 1989 r. jest plakat ukazujący postać Gary'ego Coopera jako szeryfa z westernu „W samo południe”, trzymającego w dłoni zamiast rewolweru kartkę do głosowania, na tle napisu „Solidarność”. Był on symbolem sprawiedliwego, który podobnie jak w filmie z 1952 r. postanowił przywrócić mieszkańcom miasta wolność, a uzurpatorom wymierzyć sprawiedliwość.
Plakat został zaprojektowany przez Tomasza Sarneckiego, wówczas studenta warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W związku z jednoznaczną wymową intencji zawartych w grafice, zaistniał problem z możliwością jej wydrukowania. Autor wspominał: „Miałem cztery egzemplarze tego plakatu, wykonane własnoręcznie i chodziłem od drzwi do drzwi po tzw. prośbie, by ktoś go wydrukował. Na początku wydawało się to kompletnie nie do zrealizowania. Każda z decyzyjnych osób […], oglądając ten plakat załamywała ręce i podkreślała, że to nie przejdzie bo jest zbyt konfrontacyjne”. Z pomocą przyszedł Henryk Wujec. To on zadecydował, że projekt z Gary Cooperem ujrzy światło dzienne. Oryginał z ASP odebrała osobiście pani Janina Jankowska, dziennikarka Polskiego Radia, a Henryk Wujec wysłał ten wzorzec do drukarni związkowej we Francji (część egzemplarzy prawdopodobnie wydrukowano również we włoskich drukarniach). Dziesięciotysięczny nakład wylądował na warszawskim Okęciu późnym wieczorem 3 czerwca, a skoro świt rozpoczęto rozklejanie na ulicach Warszawy. Podobno kilkaset plakatów zmarnowało się jeszcze na samym lotnisku, gdzie w strugach deszczu wyślizgnęła się i rozbiła o beton jedna z paczek...
Autor pytany dlaczego na bohatera swojego plakatu wybrał właśnie Gary'ego Coopera odpowiadał: „To musiał być ktoś, kto udźwignie ciężar sytuacji i będzie łatwo rozpoznawalny. To musiał być symbol czegoś czarno-białego, sytuacji absolutnie jednoznacznej. Trudno mi jednoznacznie wskazać, skąd wziął się ten pomysł. Poszukiwałem uniwersalnego bohatera, który byłby wprost z naszej rzeczywistości, a zarazem ponad granicami. Miał nie być zanurzony tylko w naszych realiach, ale rozpoznawalny na świecie. To był znany film, znana postać i wybitny aktor”. Dlaczego na bohatera swojego plakatu nie wybrał Jana Pawła II lub Lecha Wałęsy, ale ostatniego sprawiedliwego szeryfa w miasteczku, które było zniewolone? – „To od początku miał być symbol, a nie ktoś żywy, prawdziwy, z kim można by się wprost utożsamiać”.
Źródło:
1. https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/komunikat.xsp?documentId=06CD10A3EDB8B4E8C1257FC70034EF04 [dostęp: 03.06.2023 r.]
2. https://dzieje.pl/aktualnosci/sarnecki-plakat-wyborczy-w-samo-poludnie-mogl-sie-nigdy-nie-ukazac [dostęp: 03.06.2023 r.]
3. https://jedynka.polskieradio.pl/artykul/1143645,w-samo-poludnie-czyli-4-czerwca-o-swicie-historia-slynnego-plakatu [dostęp: 03.06.2023 r.]
4. https://www.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2019/06/pismo-uw_nr-342_2009-1.pdf [dostęp: 03.06.2023 r.]
5. https://www.atticus.pl/pl/product/108913-plakat-sarnecki-1989-w-samo-poludnie [dostęp: 03.06.2023 r.]
Obrazem, nierozerwalnie związanym z wyborami parlamentarnymi z czerwca 1989 r. jest plakat ukazujący postać Gary'ego Coopera jako szeryfa z westernu „W samo południe”, trzymającego w dłoni zamiast rewolweru kartkę do głosowania, na tle napisu „Solidarność”. Był on symbolem sprawiedliwego, który podobnie jak w filmie z 1952 r. postanowił przywrócić mieszkańcom miasta wolność, a uzurpatorom wymierzyć sprawiedliwość.
Plakat został zaprojektowany przez Tomasza Sarneckiego, wówczas studenta warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W związku z jednoznaczną wymową intencji zawartych w grafice, zaistniał problem z możliwością jej wydrukowania. Autor wspominał: „Miałem cztery egzemplarze tego plakatu, wykonane własnoręcznie i chodziłem od drzwi do drzwi po tzw. prośbie, by ktoś go wydrukował. Na początku wydawało się to kompletnie nie do zrealizowania. Każda z decyzyjnych osób […], oglądając ten plakat załamywała ręce i podkreślała, że to nie przejdzie bo jest zbyt konfrontacyjne”. Z pomocą przyszedł Henryk Wujec. To on zadecydował, że projekt z Gary Cooperem ujrzy światło dzienne. Oryginał z ASP odebrała osobiście pani Janina Jankowska, dziennikarka Polskiego Radia, a Henryk Wujec wysłał ten wzorzec do drukarni związkowej we Francji (część egzemplarzy prawdopodobnie wydrukowano również we włoskich drukarniach). Dziesięciotysięczny nakład wylądował na warszawskim Okęciu późnym wieczorem 3 czerwca, a skoro świt rozpoczęto rozklejanie na ulicach Warszawy. Podobno kilkaset plakatów zmarnowało się jeszcze na samym lotnisku, gdzie w strugach deszczu wyślizgnęła się i rozbiła o beton jedna z paczek...
Autor pytany dlaczego na bohatera swojego plakatu wybrał właśnie Gary'ego Coopera odpowiadał: „To musiał być ktoś, kto udźwignie ciężar sytuacji i będzie łatwo rozpoznawalny. To musiał być symbol czegoś czarno-białego, sytuacji absolutnie jednoznacznej. Trudno mi jednoznacznie wskazać, skąd wziął się ten pomysł. Poszukiwałem uniwersalnego bohatera, który byłby wprost z naszej rzeczywistości, a zarazem ponad granicami. Miał nie być zanurzony tylko w naszych realiach, ale rozpoznawalny na świecie. To był znany film, znana postać i wybitny aktor”. Dlaczego na bohatera swojego plakatu nie wybrał Jana Pawła II lub Lecha Wałęsy, ale ostatniego sprawiedliwego szeryfa w miasteczku, które było zniewolone? – „To od początku miał być symbol, a nie ktoś żywy, prawdziwy, z kim można by się wprost utożsamiać”.
Źródło:
1. https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/komunikat.xsp?documentId=06CD10A3EDB8B4E8C1257FC70034EF04 [dostęp: 03.06.2023 r.]
2. https://dzieje.pl/aktualnosci/sarnecki-plakat-wyborczy-w-samo-poludnie-mogl-sie-nigdy-nie-ukazac [dostęp: 03.06.2023 r.]
3. https://jedynka.polskieradio.pl/artykul/1143645,w-samo-poludnie-czyli-4-czerwca-o-swicie-historia-slynnego-plakatu [dostęp: 03.06.2023 r.]
4. https://www.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2019/06/pismo-uw_nr-342_2009-1.pdf [dostęp: 03.06.2023 r.]
5. https://www.atticus.pl/pl/product/108913-plakat-sarnecki-1989-w-samo-poludnie [dostęp: 03.06.2023 r.]
Red. M. Kaczmarczyk
