Zespół Szkół Nr 2 im. Jędrzeja Śniadeckiego w Szczytnie serwis oficjalny
W tym roku przypada 229 rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja, pierwszej w Europie a drugiej na świecie ustawy tego typu.
W jakich okolicznościach została uchwalona?
Konstytucja 3 Maja została uchwalona po pierwszym rozbiorze Polski, w wyniku którego utraciliśmy około jednej trzeciej terytorium i więcej niż jedną trzecią ludności. Szczególnie dotkliwa była utrata Prus Królewskich oraz części Małopolski. Odcięcie Polski od morza oznaczało zahamowanie eksportu zboża przez Gdańsk. W kraju stacjonowało wojsko rosyjskie, a decydujący głos w sprawach państwowych należał do ambasadora rosyjskiego.
W takich okolicznościach coraz powszechniej zdawano sobie sprawę z wad ustrojowych polsko-litewskiego państwa i coraz powszechniejsza była też gotowość do przeprowadzenia zasadniczych zmian systemu władzy. W 1788 zwołano sejm czteroletni (1788-1792) zwany też Wielkim. Podczas jego obrad wprowadzono wiele zmian w funkcjonowaniu Rzeczypospolitej, w tym tę najważniejszą – Konstytucję. Jej projekt został opracowany głównie przez Stanisława Augusta Poniatowskiego i Ignacego Potockiego. Ponieważ nie było pewności, że znajdzie się wystarczająca większość, by poprzeć pomysł, projekt ustawy został przedstawiony w sejmie jeszcze w okresie ferii wielkanocnych. 3 maja 1791 roku w Sali Senatorskiej Zamku Królewskiego obecna była tylko jedna trzecia posłów i senatorów. Mimo to konstytucja została przyjęta przez aklamację przy poparciu zebranej przed zamkiem ludności Warszawy.
Co ten dokument zmieniał w funkcjonowaniu Rzeczypospolitej?
Mocą konstytucji została zniesiona odrębność Korony i Litwy. Wprowadzono trójpodział władzy. Władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, władzę wykonawczą – król i Straż Praw, a sądowniczą niezawisłe sądy. Zniesiono wolną elekcję, po śmierci Stanisława Augusta tron miał być dziedziczony przez dynastę Wettinów w saskiej linii. Zniesiono również liberum veto. Zagwarantowano przywileje szlacheckie, a mieszczanie uzyskali prawa zapisane w Ustawie o miastach królewskich. Chłopom obiecano wzięcie „pod opiekę prawa”.
Od kiedy świętujemy ten dzień?
Do ustanowienia dnia 3 maja świętem narodowym doszło 29 kwietnia 1919 roku, na 31 posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego. Wniosek miał status nagłości, co oznaczało, że powinien być rozpatrzony na bieżącym posiedzeniu w trybie wszystkich trzech czytań. Ustawa nie była nazbyt obszerna i skomplikowana. Wejść miała w życie już w 1919 roku i ustanawiać 3 maja uroczystym świętem „po wsze czasy”. Głosowanie nad propozycją posłów przeszło bez większych przeszkód.
Święto Konstytucji 3 maja zniesione zostało oficjalnie w 1951 roku, choć już wcześniej tłumiono wszelkie próby obchodzenia tego dnia. Spowodowane było to chęcią zakwestionowania tej tradycji w budowaniu polskiej tożsamości, oraz próbą powstrzymania ewentualnych okazji do antyrządowych manifestacji. Trzeci maja stał się dniem wolnym od pracy ponownie na mocy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku.
Artykuł napisany na podstawie:
1. Chybowski Włodzimierz, Rzeczpospolita w dobie Sejmu Wielkiego (1788-1792)w: Polaków dzieje malowane.
2.https://histmag.org/Po-co-swietujemy-3-maja-9404 [dostęp 25.04.2020].
W jakich okolicznościach została uchwalona?
Konstytucja 3 Maja została uchwalona po pierwszym rozbiorze Polski, w wyniku którego utraciliśmy około jednej trzeciej terytorium i więcej niż jedną trzecią ludności. Szczególnie dotkliwa była utrata Prus Królewskich oraz części Małopolski. Odcięcie Polski od morza oznaczało zahamowanie eksportu zboża przez Gdańsk. W kraju stacjonowało wojsko rosyjskie, a decydujący głos w sprawach państwowych należał do ambasadora rosyjskiego.
W takich okolicznościach coraz powszechniej zdawano sobie sprawę z wad ustrojowych polsko-litewskiego państwa i coraz powszechniejsza była też gotowość do przeprowadzenia zasadniczych zmian systemu władzy. W 1788 zwołano sejm czteroletni (1788-1792) zwany też Wielkim. Podczas jego obrad wprowadzono wiele zmian w funkcjonowaniu Rzeczypospolitej, w tym tę najważniejszą – Konstytucję. Jej projekt został opracowany głównie przez Stanisława Augusta Poniatowskiego i Ignacego Potockiego. Ponieważ nie było pewności, że znajdzie się wystarczająca większość, by poprzeć pomysł, projekt ustawy został przedstawiony w sejmie jeszcze w okresie ferii wielkanocnych. 3 maja 1791 roku w Sali Senatorskiej Zamku Królewskiego obecna była tylko jedna trzecia posłów i senatorów. Mimo to konstytucja została przyjęta przez aklamację przy poparciu zebranej przed zamkiem ludności Warszawy.
Co ten dokument zmieniał w funkcjonowaniu Rzeczypospolitej?
Mocą konstytucji została zniesiona odrębność Korony i Litwy. Wprowadzono trójpodział władzy. Władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, władzę wykonawczą – król i Straż Praw, a sądowniczą niezawisłe sądy. Zniesiono wolną elekcję, po śmierci Stanisława Augusta tron miał być dziedziczony przez dynastę Wettinów w saskiej linii. Zniesiono również liberum veto. Zagwarantowano przywileje szlacheckie, a mieszczanie uzyskali prawa zapisane w Ustawie o miastach królewskich. Chłopom obiecano wzięcie „pod opiekę prawa”.
Od kiedy świętujemy ten dzień?
Do ustanowienia dnia 3 maja świętem narodowym doszło 29 kwietnia 1919 roku, na 31 posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego. Wniosek miał status nagłości, co oznaczało, że powinien być rozpatrzony na bieżącym posiedzeniu w trybie wszystkich trzech czytań. Ustawa nie była nazbyt obszerna i skomplikowana. Wejść miała w życie już w 1919 roku i ustanawiać 3 maja uroczystym świętem „po wsze czasy”. Głosowanie nad propozycją posłów przeszło bez większych przeszkód.
Święto Konstytucji 3 maja zniesione zostało oficjalnie w 1951 roku, choć już wcześniej tłumiono wszelkie próby obchodzenia tego dnia. Spowodowane było to chęcią zakwestionowania tej tradycji w budowaniu polskiej tożsamości, oraz próbą powstrzymania ewentualnych okazji do antyrządowych manifestacji. Trzeci maja stał się dniem wolnym od pracy ponownie na mocy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku.
Artykuł napisany na podstawie:
1. Chybowski Włodzimierz, Rzeczpospolita w dobie Sejmu Wielkiego (1788-1792)w: Polaków dzieje malowane.
2.https://histmag.org/Po-co-swietujemy-3-maja-9404 [dostęp 25.04.2020].
Red.: Marta Kaczmarczyk
